Çerkesya Bağımsızlık Savaşı ( Последний год войны Черкесии за независимость. 1863—1864 гг )

ÇERKESYA BAĞIMSIZLIK SAVAŞI ( Последний год войны Черкесии за независимость. 1863—1864 гг )

Yazar: Arthur Fonvill, Çevirmen: Murat Papşu

Çerkesya Bağımsızlık Savaşının Son Yılı 1863-1864 ( Fransız Askeri Danışmanının Anılarından )

Arthur Fonvill, Fransız askeri danışmandır. Polonyalı Yurtseverler ile birlikte 1863-1864 yıllarında Çerkesya'da geçirdiği günlerini anlattığı bu kitap 1865 yılında Rusça'ya çevrilerek "Russki İnvalid" gazetesinin haftalık ekleri halinde yayınlanmıştır.

Rusça ilk baskı, Moskova, 1865

Rusça ikinci baskı, Krasnodar, 1927

Rusça üçüncü baskı, Nalchık, 1991

Türkçe ilk baskı, İstanbul, 1996, Nart Yayıncılık

Türkçe ikinci baskı, İstanbul, 2010, Chiviyazıları Yayınevi

Yazar bu eserinde Çerkesya Bağımsızlık Savaşı'nın son dönemini, Çerkeslerle birlikte geçirdiği 6 ayı anlatmaktadır. Savaşa Çerkeslerin safında katılan bir yabancının yazdığı ilk ve tek belgedir.

Rusça'dan Türkçe'ye çevirisini Murat Papşu yapmıştır. Papşu, kitabın önsözünde o yıllarda ki durumu şöyle özetlemektedir:

“Rusya’nın yenilgiyle çıktığı kırım savaşından sonra imzalanan Paris Antlaşması’nda (1856) Çerkeslerin adı bile anılmadı.

Kırım savaşından sonra İngiltere ve Fransa’nın aralarında anlaşmazlığa düşmelerinden yararlanan Rusya, kabul etmek zorunda kaldığı şartları birer birer kaldırmaya başladı.

Karadeniz’de donanma kurdu; çekildiği kalelere yeniden yerleşti. Çerkesya’yı karadan ve denizden abluka altına aldı.

Bu gelişmeler üzerine ileride Rusya’yla aralarında yeni bir savaş çıkacağını hesaplayan İngilizler ve Fransızlar, İstanbul’u merkez alarak istihbarat faaliyetlerine başladılar.

Bu dönemde Rus işgali altındaki vatanlarının kurtuluşunu Kafkasya mücadelesinin başarısında gören ve Ruslara karşı her türlü hareketin içinde yer alan Polonyalı yurtseverler de İstanbul'da faaliyet gösteriyorlardı.

Çerkesya kıyılarında yine heyetler görünmeye başladı. Bu heyetler Osmanlı Devleti’nin ve Avrupa’nın yardımlarına geleceği vaadiyle Çerkesleri direnmeye teşvik ediyor ve böylece Rusya’nın bölgede güçlenmesini önlemeye çalışıyorlardı.”

1861’de kurulan Çerkesya Özgürlük Meclisi adına Paris’de görüşmelere katılan Dzepş Barakay Yismeyil ile İstanbul’da buluşan heyet hep birlikte Çerkesya’ya geçmiştir. Heyette Arthur Fonvill dışında bir Fransız ve üç Polonyalı yurtseverde vardır.

Polonyalılardan ikisi, General Bema ve eski yaveri Albay Klemens Prjevolski’dir. Yanlarında getirdikleri mühimmat ve toplarla son ana kadar Çerkeslerle birlikte omuz omuza savaşmışlardır.

Arthur Fonvill'in şahit olduğu olayları anlattığı kitabını okuduğunuzda; Çerkeslerin o günün şartlarındaki yaşamlarının, savaşın son dönemine ait ayrıntıların ve sürgün trajedisinin tam ortasında bulacaksınız kendinizi.

Rus-Çerkes savaşlarının dile kolay anlatımının ötesinde, Çerkeslerin köy-köy, vadi-vadi, dağ-dağ zorlu şartlar altındaki mücadelesine tanık olacaksınız.

Kitabın Türkçe ilk baskısı 1996 yılında Nart Yayıncılık tarafından basılmıştır.

Çerkesya Bağımsızlık Savaşı

Yazar: Arthur Fonvill

Çeviren: Murat Papşu

Yayınevi: Chiviyazıları Yayınevi

Baskı Yılı: 2010

Ferhatko Dzepş Mamış