
"Çerkes Sorunu, Çerkes halkının Çarlık Rusyasına karşı 101 yıl süren özgürlük savaşını kaybettikten sonra, tarihi vatanı Çerkesya’dan Osmanlı İmparatorluğu'na sürgün edilerek büyük bir coğrafyaya küçük küçük topluluklar halinde yerleştirilmesi, demokratik haklardan mahrum bırakılması, vatanda kalmasına izin verilen az sayıdaki (1864 yılındaki nüfusun ancak % 5 kadarı) Çerkes'in tarihi Çerkesya topraklarında 6 siyasi birime dağıtılması, bunun sonucu olarak ulusal dinamiklerinin zayıflatılmasıdır..."
Yani "Çerkes Sorunu", Çerkes halkının asimile olması değil; vatansızlaştırılmış; coğrafi, siyasi ve nüfus olarak bölünmüş olmasıdır. Asimilasyon, Çerkes halkının vatanında yaşamıyor ve ulusal-demokratik haklarından mahrum olmasının bir sonucudur.
Çerkes halkı, vatanını güle oynaya terk etmemiş; Osmanlı Devleti'ne kendi isteğiyle gelmemiştir. Hatta vatanında kalabilmek için nesiller boyunca savaşmış, ama savaşı kaybedince zorla sürgün edilmiştir.
Öncesinde Çarlık Rusyası ile Osmanlı Devleti arasında bir "göç anlaşması" yapılmış, Osmanlı Devleti Çerkesleri küçük gruplar halinde dağınık bir şekilde, Rusya'dan uzak yerlere yerleştirmiş ve geri dönmek isteyenlere, anlaşma gereği, izin vermemiştir.
Çözüm odaklı olmayan çabaları da meşrulaştıran "Çerkes Sorunu, Çerkes halkının asimile olmasıdır" tanımı eksiktir, asimilasyonun nedenlerine ve nasıl durdurulacağına dair hiç bir şey söylemez. Ve asimilasyonun suçunu, "kimliklerine, dillerine, kültürlerine sahip çıkmayan Çerkesler"e atar; devletlerin sorumluluklarını gizler.
Gelinen aşamada, artık Çerkes halkının tarihi vatanı dışında yaşadığı bütün ülkelerde ve coğrafyalarda asimile olacakları kesindir.
Bu nedenle, kurumlarımızda ve tüm faaliyetlerimizde Çerkes halkına vatan ve vatana dönüş bilinci vermeli; vatana dönüşün önündeki yasal ve keyfi engellerle mücadele etmeli ve tarihi vatanımız Çerkesya'da birlik olma vizyonunu anlatmalıyız.
Çerkes halkının Çerkesya'da birliği vizyonu ve özlemi bilincimize kazınmalı; 21 Mayıs'ların öne çıkan talebi "vatanda birlik" olmalıdır...
Çerkesya Hareketi
02.05.2025