Suriye’deki Çerkesler: Köklü Bir Kimlik ve Kültürel Çeşitlilik

ŞAM (SANA) – Suriye’deki Çerkesler (Adigeler), toplumsal ve kültürel çeşitliliğin zengin bir örneğini temsil etmektedir. Kuzey Kafkasya’daki anayurtlarından taşıdıkları kadim miras ve köklü gelenekleriyle Suriye toplumuna başarıyla entegre olmuş, kültürel özgünlüklerini ve tarihi kimliklerini koruyarak Suriye’nin ulusal dokusunun ayrılmaz bir parçası haline gelmişlerdir.

Kuzey Kafkasya’dan Levant’a

Çerkeslerin asıl vatanı, tarihsel olarak “Çerkesya” olarak bilinen Kuzey Kafkasya’dır. Bu bölge, Kafkas Dağları’ndan Don Nehri ve Azak Denizi’ne kadar uzanmış, Çeçenya’ya kadar yayılmış olup Orta ve Batı Kuzey Kafkasya’yı kapsamıştır. Bir dönem yaklaşık 400 bin kilometrekarelik bir alanı kaplamıştır.

Çerkes kökenli Suriyeli yazar ve araştırmacı Adnan Kabartai, SANA İngilizce’ye yaptığ açıklamada , Çerkeslerin tarihsel olarak 17 kabileden oluştuğunu, bunlardan beşinin zamanla yok olduğunu ve geriye 12 kabilenin kaldığını ifade etti. Bu durumun, Çerkes bayrağındaki 12 yıldızla sembolize edildiğini belirtti.

Göç ve Kimliğin Korunması

Çerkesler, Suriye, Ürdün, Türkiye ve Filistin başta olmak üzere çeşitli ülkelere göç etmiş, gittikleri bu ülkelerde sanat ve gelenek bakımından zengin kültürel kimliklerini korumuşlardır.

Kabartai’ye göre, bugün Suriye’deki Çerkes nüfusu yaklaşık 200 bin civarında olup Kuneytra, Şam ve Halep illerine dağılmış durumdadır. Çerkesler, dillerini ve geleneklerini muhafaza ederek Suriye yaşamının her alanına aktif şekilde katılım sağlamışlardır.

Çerkesler, Suriye’nin kuzey ve orta kesimlerinde Minbic, Hanasir ve Rasulayn gibi köylerin yanı sıra Tal Amri ve Ayn El-Niser’e yerleşmişlerdir. Şam’da ise en büyük topluluklarından biri, Doğu Guta’daki Merc El-Sultan’da yoğunlaşmış, ayrıca El- Muhacrin, Rukn El-Din, Kudsayya ve Harasta gibi mahallelerde de yaşamlarını sürdürmüşlerdir.

Golan bölgesi, özellikle dağlık yapısının Çerkeslerin asıl yurtlarına benzemesi nedeniyle, nüfusun yaklaşık yüzde 80’ine ev sahipliği yapan Bir Acem köyü önemli bir yerleşim alanı haline gelmiştir.

Mirasın Korunmasıyla Sağlanan Entegrasyon

Çerkesler, Suriye toplumuna siyasi, entelektüel ve kültürel alanlarda entegre olmuş, kamusal hayata aktif katkıda bulunurken geleneksel ritüellerini, özellikle Suriye’nin zengin kültürel ortamından etkilenen ve nesilden nesile aktarılan düğünlerini korumuşlardır

Çerkeslerin Düğün Ritüelleri

Evlilik gelenekleri, Çerkeslerin en belirgin kültürel uygulamaları arasında yer almaktadır. Bazı durumlarda, ebeveynlerin karşı çıkması halinde, “Kwasa” adı verilen katı kurallar çerçevesinde gerçekleştirilen “Khutifa” (kaçırma) geleneği de uygulanmaktadır, bu uygulama, yeni bir hayata başlamak amacıyla aile evinden gizlice ayrılmayı ifade etmektedir.

Bu ritüel, genç çift arasında önceden yapılan bir anlaşmayla başlamakta, ardından köye sembolik bir bildirimde bulunulmakta ve daha sonra geleneklere uygun olarak nişan ve evlilik işlemleri tamamlanmaktadır.

Kimliğin Bir Simgesi Olarak Geleneksel Kıyafetler

Çerkesler, toprakları ve miraslarıyla güçlü bir bağa sahip olup, geleneksel kıyafetler kimliklerinin önemli bir sembolü olarak işlev görmektedir.
Erkekler, yünlü “Kalpak”, deri kemer, Çerkes hançeri “şaşka” ve geleneksel ceket “çokha” giymektedir.
Kadınların kıyafetleri ise sosyal statüyü ve münasebeti yansıtan sanatsal işlemelerle ayırt edilmektedir.

Sanat, Müzik ve Dans

Çerkesler arasında sanatın özel bir yeri bulunmaktadır. “Kafa” dansı, Prenslerin dansı olarak bilinir ve romantik akordeon melodileri eşliğinde en tanınmış danslardan biridir.
Geleneksel müzik enstrümanları arasında akordeon, keman, bjemi, flüt ve Apkhyaresta yer almaktadır.

Çerkes Mutfağı

Çerkes mutfağı, özgün lezzetleriyle dikkat çekmektedir. En bilinen yemeklerinden biri, et, ceviz, acı biber, pirinç ve bulgurlu olarak hazırlanan “Gemi Makarnası”dır.
Bir diğer özel lezzet ise genellikle kahvaltıda çay eşliğinde servis edilen, peynir, patates veya kabakla doldurulmuş “Haliva” börekleridir.

Kültürel Varlığın Sürekliliği

Çerkes mirasını öne çıkaran Şam’daki Çerkes Yardım Derneği, araştırmacılar ve kültür insanlarının katılımıyla, Çerkeslerin Suriye’deki tarihine ve varlığına, ulusal doku içindeki rollerine ışık tutan bir kültürel etkinlik kapsamında yakın zamanda bir kitap ve belge sergisi açmıştır.

Kaynak: sana.sy