DİL ULUSLARI BİRBİRİNE YAKINLAŞTIRIR

02 Şubat 2013 Yıllardan beri Cecehabl Köyü Okulu’nda Fransızca okutan bir öğretmenim. Dil uzmanlığı sınavını (Кандидатский) da verdim. Yabancı dil öğrenmenin değerini bilen biriyim. Ulusların anlaşmaları, birbirlerine yakınlaşmaları anlamında dilin önem taşıdığına inanırım. “Dilini bildiğin toplum sana daha yakın olur” dendiği bilinir. Yabancı dil öğreniminde, öğrencinin, dili öğrenilecek olan halkın kültürü ile tarihini bilmesinin, o konularda fikir sahibi olmasının yararı vardır. Her bir öğrenciyi yabancı dil öğrenmeye, yabancı dili sevmeye yöneltmenin ayrı bir önemi vardır. Bu önem, ulusları sevmenin ve onlara saygı duymanın başladığı yerdedir. Fransızcayı ulusal okulda öğretmenin farklı yaklaşım yolları vardır. Anadilinden- Adıgeceden- yararlanmak da bu yollardan biridir. Bunu rastgele değil, derslerde Fransızca ve Adıgeceyi karşılaştırarak ve bir sisteme bağlayarak yerine getirmeye çalışıyorum. Bunun için ayrı okuma saatleri düzenliyorum. Birçok yerde Adıgece ile Fransızcanın örtüştüğü durumlarla karşılaşabiliyoruz. Bu temas/ örtüşme durumları içinde en belirgin ve en yararlı olan noktalar üzerinde duruyoruz. En çok da sayı adları konusunda karşılaştırmalar yapıyoruz. Rusçanın yaşamımızda büyük bir yer tutmakta olduğu kuşkusuz, Rus dilinin Adıge öğrencileri iyice sardığını, etkisi altına aldığını söylemeye gerek yok. Sözgelişi “Gün adları” (Мэфэпчъыр) sayılırken, gün ve ay adlarının Adıgece olarak söylenmelerinde zorluklarla karşılaşıyoruz (- öğrenci günleri ve ay adlarını Rusça olarak söylüyor-). Öğretmen bu noktada karşılaştırma yapmalı. Fransızca ile Adıgeceyi karşılaştırarak öğretme konusunda, Adıge- Rus dillerini, her iki dili öğretme metodu gibi, Fransızcayı öğretme amaçlı bir monografi de yayınlamış bulunuyoruz. Monografi yabancı dil öğretiminde yeni olanaklar sunacaktır. Kuzey Kafkas dillerinin öğrenilmesi konusunda çalışanlar arasında Georges Dumézil ve Catherine Paris ünlü kişiler de bulunuyor. Tezimi hazırlarken bu iki kişinin çalışmalarından ve Fransız klasik gramer kitaplarından yararlandım. Çalışmalarımda Kütüphanelerarası Ödünç Kitap Verme (МБА) kurumundan büyük bir destek gördüm. Bu noktada karşılaştığım durumlar aklımdan çıkmıyor. İstediğim bir kitap Moskova’dan Cecehable köyü kütüphanesine gönderildi. Posta paketinde Fransız grameri üzerine birkaç film şeridi (900 sayfa tutarında) ve Georges Dumézil’in 1933’te Paris’te yayınladığı kitabın orijinali bir nüshası da bulunuyordu. Gözlerime inanamadım, şaşırıp kaldım. Yabancı Diller Kütüphanesi okuma salonunda bulunan tek nüsha (kopya) köye gönderilmişti! Yıllar boyunca “Çağdaş” (Ровесник) adlı kulübün başkanlığını yaptım. Ülke politikası değişince (- Sovyetler Birliği dağılınca-) kulübün adı da değişti ve “Lingua” oldu. Birkaç yıl önce kulüp üyelerinin öncülüğünde köy okulumuzda ilginç bir çalışma yürütüldü. Yabancı dilleri okutan öğretmenlerin seminer çalışması okulumuzda yapıldı. Seminere Tevyehable köyü yakınında arkeolojik kazı yapan yabancı arkeologları da çağırdık. Seminerde öğrenciler de bilgilerini ortaya koydular ve takdirle karşılandılar. Yabancı konuklar kendi ana dillerinin Adıgey’de konuşulduğunu duymaktan memnun kaldılar. Biz de onlar için hediyeler hazırlamıştık. Usta sanatçı Ğuçe Zamudin’in eğittiği gençlerden köylümüz Çıç Hazret’in ördüğü küçük namazlıkları, şıçepşıne (Çerkes kemençesi) ve phaçıç (şakşak) eşliğinde konuklara verdik. Fransız kadın arkeologlara da ulusal giysiler giydirilmiş bebekler armağan edildi. Tarihimizden bir görüntü olarak, konuklara taştan yapılma küçük İsp evleri (dolmenler) de verildi. İsviçre’den gelen Manuel Rionda toplantıda Fransızca ve Almanca olarak bir konuşma yaptı. Konuşmacının Adıgece olarak “thaşoyğepsev” (teşekkürler) demesi öğrencilerin hoşuna gitti ve coşkulu bir alkış aldı. Konuklara ulusal yiyecekler sunuldu, yiyecekleri, en başta da Adıge peynirini çok beğendiler. İsviçre ve Fransa’da değişik peynir türlerinin üretildiğini biliyorduk, ancak Adıge peynirini en çok beğenmiş olmaları bizi şaşırttı. Toplantı öğrencilerin azmini de kamçılamış oldu ve daha bir istekle Fransızca öğrenmeye koyuldular. Fransızca konuşulan ülkelerin tarihi ile bugünkü durumları da ilgi çekmeye başladı. Toplantıdan birkaç ay sonra M. Rionda (Rusça biliyor, Adıgeceyi de öğreniyor) öğrencilere İsviçre’den kitaplar, İsviçre harita ve kart postalları ile, içinde İsviçre çikolataları bulunan koliler gönderdi. Öğrenciler de altta kalmadılar, onlar da Adıge Cumhuriyeti tarihini anlatan, Adıge damgaları ve masalları bulunan kitapları, gazete ve dergi sayılarını ona gönderdiler. Böylece aralarında güzel bir ilişki kurulmuş oldu. Lıbzıv Marzıyet (ЛIыбзыу Марзыет) Cecehable Köyü Okulu (1- 11 sınıf) Fransızca öğretmeni ve dilbilimleri doktora öğrencisi. Adıge maq, 22 Ocak 2013 Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız