Hatay'da 21 Şubat Anadilleri Günü Etkinliği Düzenlendi

Hatay'da, Turunçlu Defne Evi'nde 21 Şubat Dünya Anadili Günü üzerine bir etkinlik örgütlendi. Etkinliğe Arap, Arap Alevi, Çerkes, Ortodoks Rum, Ermeni ve İHD'den Kürt temsilcileri katıldı. 

SYKP'nin düzenlediği etkinliğe ilgi yoğun ilgi gösterildi. Anadilleri ve sorunları üzerine sunumların ardından Ahadder'in Arapça müzik dinletisi vardı.

Çerkesya Hareketi Yönetim Kurulu üyesi Pihava Uğur'un panelde yaptığı sunum:

21 ŞUBAT DÜNYA ANADİLLERİ GÜNÜ ÜZERİNE

"Anadilimi Örtün Üzerime, Üşüyorum..."

Bugün, "Dünya Anadilleri Günü": anadillerin önemini, binlercesinin kaybolduğunu, onu yaşatma irademizi önce kendimize sonra dünyaya hatırlama ve hatırlatma günü. 

Bu konuda yeterince kaynak ve araştırma var. Anadilleri yok oluyorlar, yok olma tehdidi altındalar. 

Hepsi değil; siyasallaşamamış, devletleşememiş olanlar. Ve devletler tarafından koruma altına alınmayanlar, desteklenmeyenler.  

Yani, elbette ki bir dili konuşanların sayısı önemli; ama daha da önemli olan, dilin yaşama: ekonomiye, siyasete, edebiyata, bilime...  açılan bir kapı ve dilin bir yaşam alanının olması.

Devlet veya siyasal kurumsallık, dile bu yaşam alanını örgütlediği için, devletleşmiş-kurumsallaşmış olan veya devlet desteği olan diller "kurtuluyorlar"... Yaşıyorlar!

Bu nedenle, bir anadilini yaşatmak için, tabii ki önce dilin sahiplerinin, anadillerini yaşatma bilinçlerinin olması, anadillerini yaşatmak için örgütlenmeleri gerekiyor. Ama yetmez!

Mutlaka devlet desteğinin de olması, bunun hukukunun yapılması gerekiyor. 

Bu, siyasi iklim; demokrasi, insan hak ve özgürlükleri demektir. 

Farklı dilleri, kültürleri ve yaşam tarzlarını bir tehdit olarak gören şövenizmin tasfiye edilmesi ve çoğulcu-demokratik bir toplum ve yaşam demektir. 

Bu nedenle, biz anadili sorununu, aynı zamanda bir sistem ve demokrasi sorunu olarak görüyor; kursları, seçmeli dersleri yeterli görmüyoruz. 

Yani bir devlet, eğer sınırları içerisinde yaşayan halkların, kültürlerin, dillerin varlığını siyasi-hukuki olarak tanır; onlara siyasal-toplumsal yaşam içerisinde "gerekli-zorunlu" statüsü verirse, diller yaşayabilir!

Bu, "çok uluslu, çok kültürlü, çok dilli demokratik devlet" demektir.

Öyleyse bir dilin yaşayabilmesi için, mutlaka o dile siyasi-hukuki bir statü ve/veya garanti vermek, bunun için mücadele etmek de gerekir. 

Bu, "anadili" ve/veya "anadilde eğitim"; devlet kurumlarında ve yaşamın her alanında söz konusu dilli kullanma hakkı demektir.

Demokratik olmayan, "tekçi-üniter" devletler, anadillerini korumanın başka bir yolu olmadığını bildikleri halde buna izin vermezler. Bunun bölücülük, ayrılıkçılık vs. olduğunu söylerler. 

Gerçek, bunun tam tersidir: Kimlikleri, dilleri, kültürleri garanti altında olanlar değil; varlığı tehdit altında olan halklar veya uluslar kendi siyasal kurumlarını örgütlemek istiyorlar.   

Ama anadilin yaşatılabilmesi için, vizyon ile birlikte, bu mücadeleyi örgütleyecek olan güçlerin-dinamiklerin tanımını da doğru yapmak gerekir. 

"Bir dil, onu bilmeyenler yüzünden değil; bilip de konuşmayanlar yüzünden kaybolur" sözünü herkes duymuştur. Gerçekten de bir dili koruma, öğretme, geliştirme... çalışmalarını dil bilmeyenler yapamaz. 

Bu, kurumların ve dil bilenlerin görevidir. 

Kurumlar ve dil bilenler, dili öğrenmek için ulusal bilinç ve motivasyon geliştirmekle, dile prestij kazandırmakla, dili öğrenmek için gerekli materyalleri hazırlamakla yükümlüdürler. 

Sadece dili konuşabiliyor olmaları yeterli değildir. 

Bir de dili öğretmek; dili yaşatmak için çalışmak gibi bir görevleri vardır. Değilse, görevlerini yapmıyor, ulusal bilinçleri zayıf demektir. 

Dili bilmek, evde veya sağda solda konuşmak dili yaşatmaya yetmez. Yetseydi, hiç bir dil kaybolmazdı. Çünkü zaten herkes evinde anadilini konuşuyor veya konuşuyordu. 

Dil, sokakta konuşulmuyorsa ve kamusal alanda yasaksa ve kullanılmıyorsa kaybolur. 

Dili kamusal alana taşıyacak, onun öğretilmesi için çalışacak olanlar ulusal bilinci olanlar ve dili bilenler ve ulusal bilinci olanlardır. 

Çerkesçe, bizim anadilimizde Adığabze, Çerkes ( Adığe ) halkının anadilidir. 20. Yüzyılın başında, İstanbul'da Çerkesçe eğitim yapan bir okulumuz, dergi ve gazetelerimiz vardı.

Ama Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra okulumuz kapatıldı, arşivleri yok edildi, Çerkesçe gazete ve dergiler yasaklandı. 

"Vatandaş Türkçe Konuş" kampanyaları ve Çerkesçe konuşanlara yönelik baskılar nedeniyle, kamusal alanda ve sokakta Çerkesçe konuşulmaz oldu.    

Toplu bir yaşam alanımızın da olmaması ve köyden kente göç gibi nedenlerle Çerkesçe giderek günlük yaşamımızdan çıktı.  

Bugün artık, Türkiye'de yaşayan 5 milyon kadar Çerkesin ancak yüzde 10'u dilimizi anlıyor ve/veya konuşabiliyor. 

Son yıllarda yasalar biraz gevşemişse de, yeterli değil. 

Mesela seçmeli ders hakkından yararlanabilmek için bir sınıfta en az on öğrencimizin olması gerekiyor. Ama Çerkesler Türkiye'de öylesine dağınık ve bir yerleşim biriminde o kadar azlar ki, 10 öğrenciyi bir araya getirip bir sınıf açamıyoruz.    

Dünyada bizim durumumuzdaki halklar için başka yöntemler hayata geçiriliyor. Mesela devlet destekli "Dil Yuvaları" veya anadilinde eğitim veren özel okullar açılıyor. Bizim anadilimiz Çerkesçe'nin yaşatılabilmesi için, benzer önlemlere ve desteğe ihtiyacımız var.

Bir başka sorun da, neredeyse dünyanın bütün dillerinde yayın yapan TRT'nin hala bir Çerkesçe yayınının olmaması. Bir çok kez talep etmemize rağmen, devlet hala bu konuda bir adım atmadı. 

Biz Çerkesya Hareketi olarak, Çerkesçe'nin kesinlikle yok olmayacağına inanıyoruz. Çünkü, Çerkes ulusal bilinci yok olmayacak, hatta günden güne büyüyecektir.

Özellikle anavatanımız, tarihi vatanımız Çerkesya'da, Cumhuriyetlerimizde, bütün eksiklerine rağmen, anadilimizin yaşıyor ve yaşatılıyor olması, en büyük güvencemizdir.  

Ama bütün dillerin ve kültürlerin özgür olacağı demokratik bir Türkiye'yi bir gün mutlaka kuracağımıza olan inancımız da sonsuz.  

Bir dil, sadece bir insan değil; bir kültür, bir toplum, bir hayat tarzı demektir. 

İçinde bize, Çerkeslere, Çerkesçeye ve Çerkes kültürüne de yer olduğu, çoğulcu, demokratik ve özgür bir dünya ve Türkiye dileğiyle... 

Herkesi saygı ve sevgiyle selamlıyorum. 

Pihava Uğur

Çerkesya Hareketi

19 Şubat 2022