Bjedığuya’da İç Savaş veya “Pşı Work Zavo”

Bjedığuya'da köylü hareketinin liderleri K. Hanahoko ve H. Depçen, 1855 baharında Enem Köyü'nde bir araya geldi. Feodal beylerin acımasız baskısına karşı savaşmak için tfokotley'ler (köylüleri ayaklandılar.

Bjedığuya'daki mülklerin eşitliği konusunu tartışmak için Çığıvuıc korusunun yakınında tfokotley temsilcilerinin toplanmasına karar verildi. H. Depçen, Enem'den tfokotley'yi ve K. Hanahoko'yu – Bjedığuya'nın geri kalanının köylerinden toplamak zorunda kaldı. Ayrıca K. Hanahoko, Abadzekh tfokotllarından yardım istemeye karar verdi. Abadzehıye'de onunla yaptığı görüşmede yerel köylüler, prenslere ve soylulara karşı mücadelede Bjedığulara yardım edeceklerine söz verdiler.

Haziran 1855'te düzenlenen Bjedığu Tfokotley halk meclisi, toplumda eşitliğin kurulmasını talep etti. Feodal beyler çoğunlukla reddederek cevap verdiler. 

Temmuz 1855'te yapılan bir sonraki halk meclisinde feodal beyler de mülklerin eşitliğini tanımayı reddettiler. Prens M. Akhedzhakov, H. Depçen'in eşitliğin kurulması önerisine, prenslerin "güneş" ve "ay" dan geldiğini söyleyerek reddederek yanıt verdi.

Kaynakların gösterdiği gibi, köylüler önce dostane yollarla, kan dökmeden, mülklerin eşitliği sorununu çözmeye çalıştılar. Ancak feodal beyler, eylemleriyle onları aşırıya götürdüler.

"Pşı Work Zawu" (köylü savaşı) Ocak 1856'da ünlü Ponezhukay savaşıyla sona erdi. Prensler ve soylular bu sırada Ponezhukay köyü'nde, Prens Elbuzdoko Endar'ın Haçeş'ınde (misafir odasında) görüşüyorlardı. Etrafları silahlı tfokotlarla çevriliydi.

Feodal beyler inatla ateş ettiler. Sonra bir kadının tavsiyesi üzerine tfokotler, prenslerin ve soyluların oturduğu evi ateşe verdi. Ateşten kaçarak evden fırlamaya başladılar ve köylülerin kurşunlarıyla vuruldular.

25 feodal lord öldürüldü veya yaralandı. Feodal beylerin liderlerinden biri olan Prens Pşımaf Kunçukuko da öldürüldü.

Tfokotllarla eşitliği kabul eden feodal beyler, orijinal ikamet yerlerinde bırakıldı. Feodal beylerin çoğu köylerini terk etti ve Bjegokuay köyüne ayrı bir yerleşim bölgesi olarak yerleşti.

"Pşı Work Zawo" nun sona ermesinden sonra, Bjedığuya'da demokratik bir siyasi yapı kuruldu. Yönetim, 17 kişilik parlamentonun (hase) elinde yoğunlaşmıştı. Hase'nin başkanı K. Hanahoko, yargıç ise H. Depçen oldu. Bjedığu Yönetimi, 1856-1859'da Adığe'lerin bağımsızlık mücadelesine, Bjedığu topraklarının çarlık birlikleri tarafından nihai fethine kadar aktif olarak katıldı.

18. yüzyılın sonunda - 19. yüzyılın ilk yarısında Jenetl Nurbiy Hazretovich Bjedığu.: 

sosyo-ekonomik ilişkiler ve siyasi gelişme

Kaynak: Adıgi Ru

Lıperıt Perenıko 

Fotoğraf: Ekaterinodar (Krasnodar) Bjedığu'ların fotoğrafı,1909