Çerkes Bahçeleri: Dağların Yaşayan Mirası veya Yenilebilir Ormanlar Nasıl Oluştu?

19. yüzyılda Avrupalı ​​gezginler Kafkasya'nın Karadeniz kıyılarını ilk ziyaret ettiklerinde, gördüklerini neredeyse masalsı bir keyifle anlattılar. James Bell, Edmond Spencer ve Frederic Dubois de Montpereux, vahşi çalılıklardan değil,  her yamaç, her vadinin verimli bir bahçeye dönüştürüldüğü işlenmiş manzaralardan bahsettiler. Bunlar, sadece bir yiyecek kaynağı değil, doğayla uyum içinde yaşamanın bütün bir felsefesi olan ünlü "Çerkes Bahçeleri" idi.

Botanik zenginliği: Çerkes Bahçelerinde neler yetişirdi?

Çerkes Bahçesi, birbirinin aynısı ağaçlardan oluşan düzgün bir sıra değil.  Kültür bitkilerinin yabani bitkilerle iç içe geçtiği, çok katmanlı topluluklar oluşturan karmaşık bir ekosistemdir. 19. ve 20. yüzyıllardaki bilim insanlarının araştırmalarına göre, burada en az 45 çeşit meyve ağacı ve çalı yetiştiriliyordu.

Çerkes Bahçesinin Yıldızları:

1. Uzun ömürlü armut,  meyve bahçelerinin gerçek bir atası gibidir. «Хутемы» "Khutemı" (Çerkes Bergamotu) ve «Бжихакуж "Bjikhakuj" (Çerkes Kışı) çeşitleri  100-200 yıl yaşayarak devasa boyutlara ulaşmıştır. Bu ağaçlardan tek bir tanesi 500-1700 kg'a kadar  meyve verirdi  ; bu da standart modern çeşitlere göre beş ila on kat daha fazla verim anlamına gelir.

2. Ceviz,  dağcıların "ekmek meyvesi"dir. Ekmekten üç kat, patatesten ise yedi kat daha fazla kalori içerir. Cevizin yağ içeriği %70'e ulaşarak besleyici bir yağ kaynağı haline gelmiştir. Verim  hektar başına 3-3,5 tondur .

3. Yenilebilir kestane ağacı,  Karadeniz bölgesinde  yaklaşık 100.000 hektarlık bir alanı kaplıyordu . Kurutulup öğütüldükten sonra kestane unu ekmeğe karıştırılıyor ve çorbalara katılıyordu. Ağaçlar  250-300 yıl yaşıyordu .

4. Kafkas elma ağaçları  —  «Агуемий» 'Aguemiy' (Çerkes biberiyesi) ve «Мыцебы» 'Mıtsebı' (Çerkes ekşi elması) dahil olmak üzere 15 kışlık çeşit. Verim:  Ağaç başına 400-800 kg .

5. Asma üzümü  eşsiz bir teknolojidir. Asmalar, meyveleri nemli kıyı ikliminden korumak için özel olarak seçilmiş meyve ağaçlarına yönlendirilmiştir. Yaşlı asmalar  20 cm kalınlığa ulaşarak 30 pood (0,5 ton) kadar  meyve verimi sağlamıştır .

Bahçenin eksiksiz kompozisyonunda  ayva, erik (Khatsepke çeşidi - Navaginskaya Krasinka), kiraz eriği, kiraz, kızılcık, fındık, incir, hurma, dut ve hatta eski Kolhis florasının bir kalıntısı olan defne ağacı da yer alıyordu.

Highland mühendisliği: zamanının ötesindeki teknolojiler

Teraslama: Kelimenin Tam Anlamıyla Taşlardan Toprak Oluşturma

Tuapse ve Soçi arasındaki dik yamaçlarda Çerkesler yapay teraslar oluşturdular. Teknoloji son derece basit ve zekiceydi:

1. Kuru taş duvar tekniğiyle bir istinat duvarı inşa edildi.

2. Yakındaki bir kaynaktan gelen su, duvara yönlendirildi.

3. Su, yamaçtan toprağı alıp götürerek yatay bir platform oluşturdu.

4. Verimli toprak tabakası ve organik gübreler eklendi.

Dolayısıyla su, sulama için değil, verimli bir toprak tabakası oluşturmak için bir yapı malzemesi olarak kullanılıyordu  .

Sulama: Minyatür Kanallar

Khatisov ve Roginyants komisyonu 1866'da, "İkinci kademeye yakın yerlerden kaynaklanan küçük nehirler... bazı yerlerde küçük hendeklere yönlendiriliyor" diye belirtmişti.  Dağıstan'dan Gürcistan'a kadar yaygın olan, ancak yerel koşullara ideal şekilde uyarlanmış bir yüzey-yerçekimi  oluklu sulama yöntemi kullanılıyordu.

Bahçe bakımı: minimum müdahale, maksimum sonuç.

•  En iyi çeşitlerin çoğaltılması için aşılama ve çelikleme yöntemleri.

•  Daha iyi ışıklandırma için taç kısımlarını inceltmek

• Asmaların  7-10 yılda bir gençleştirilmesi

• Kimyasal işlem uygulanmadı  - zararlılara karşı direnç, çeşit seçimi ve karışık ekim yoluyla sağlandı.

En şaşırtıcı olan şey şuydu:  ağaçlara hiçbir zaman ilaç uygulanmamıştı . Hastalıklara karşı direnç, yüzyıllarca süren doğal ve yapay ıslah çalışmalarıyla seçilen çeşitlerin kendisinde zaten mevcuttu.

Bahçe Ekonomisi: Geçimlik Tarımdan Ticari Üretime

Çerkes bahçeleri sadece bir gıda kaynağı değil, aynı zamanda  önemli bir gelir kaynağıydı .

Gıda özerkliği

İyi düşünülmüş, farklı olgunlaşma dönemlerine sahip çeşitler sayesinde, dağ sakinleri  yıl boyunca taze ve konserve meyve ihtiyacını karşılayabiliyorlardı :

• Mayıs-Haziran:  erken kirazlar

• Haziran-Temmuz:  erken elmalar, armutlar, erikler

• Eylül-Ekim:  ceviz (bir yıl saklanabilir), kış elmaları

• Ekim:  kestane, üzüm

• Aralık:  Kış armutları  «Бжихакуж» "Bjiyhakuj"

İşleme teknolojileri

1. Kurutma,  başlıca koruma yöntemidir. Kurutulmuş meyveler, geleneksel yemeklerde kullanılmak üzere un haline getirilirdi.

2. Pastila (bekmes)  - taze meyvelerden yapılır.

3.  Ceviz yağı

4. Şarap  - üzümden (bazı çiftliklerde 3000 kovaya kadar)

Ticaret ve değişim

• Türkiye'ye ihracat:  kuruyemişler, kuru meyveler, değerli kereste

• Dağ etekleriyle ticaret:  bahçe ürünleri tahıl karşılığında takas ediliyordu.

• Yurtiçi tüketim:  2-3 incir ağacı veya birkaç ceviz ağacı bir aile için yeterli yiyecek sağlardı.

Geleceğe Yönelik Bir Ders: Çerkes Bahçeleri Günümüzde Neden Önemli?

1. Strateji olarak biyoçeşitlilik  – karma ekimler salgın hastalıkları önledi ve istikrarlı hasat sağladı.

2. Mücadele değil, uyum sağlama  - dağlılar doğayı kendilerine uydurmak yerine, teknolojiyi doğaya uyarladılar.

3. Verimlilikten ziyade uzun ömürlülük  — 200 yıllık armut ağaçları on nesil boyunca meyve verdi. Modern yoğun meyve bahçeleri ise 15-20 yıl yaşıyor.

4. Bir ekosistem olarak orman bahçesi   —bahçeler, yalnızca insanları değil, orman hayvanlarını da besleyen doğal bir kompleksin parçasıydı.

Günümüzde, Çerkes bahçelerinin kalıntıları Soçi Milli Parkı'nda görülebilir; tarımsal bilgeliğin yaşayan anıtlarıdır bunlar. Bize gerçek zenginliğin hasat edilen ürünlerin miktarında değil, toprağı tüketmeden hasat edebilme ve gelecek nesiller için zenginleştirebilme yeteneğinde yattığını hatırlatıyorlar.

İlginç bir bilgi:  Sovyet döneminde, Çerkes ormanlarındaki meyve bahçelerini korumak ve incelemek amacıyla özel devlet çiftlikleri kurulmuştur. Bu bahçelerin toplam alanı 45.000 hektara ulaşmaktaydı; bu da SSCB'deki tüm orman meyve bahçelerinin %30'undan fazlasına denk gelmektedir!

Çerkes meyve bahçeleri sadece tarımdan ibaret değil.  Elma çeşitleri, sulama teknikleri ve seçim ilkeleriyle belirlenmiş bir kültür kodudur. İnsanların doğayı fethetmek yerine, onun bilge bir ortağı olabileceğinin bir örneğidir.

Kaynak: ADYGİ RU