YÜREKLERİMİZ 177 YILDIR “ÇERKESYA’NIN ASLANI” İLE ATIYOR

`caption id="attachment_6113" align="aligncenter" width="400"` Tığujıko Şerel`ıko Kızbeç`/caption`

---

    Çerkes Ulusunun yüreği 177 yıldır onunla atıyor, ulusumuz var olduğu sürece her Çerkesin yüreğinde yaşamaya ve anılmaya devam edecek… Tarihe Çerkesya Aslanı olarak geçen, Tığujıko Hacı Kızbeç, tanınan en büyük Çerkes savaşcısı ve kahramanlarındandır.  Adigelerin Şerelhıkho ailesine mensup olan bu büyük lider. Çarlık Rus askerlerine bozguna uğratarak, Çerkes Aslanı olarak anılmayı hak etmiştir. Sadece  Abin bölgesinde 700 savaşcısıyla birlikte, 14.000 kişilik düzenli Rus ordusunu bozguna uğratan lider, dünyanın saygı duyduğu bir savaşçı olarak da bilinir. Ruslara korku salan ve tarihe hak ederek adını Çerkes Aslanı olarak yazdıran bu büyük lideri, bir kez daha saygı ve özlemle anıyoruz. Çerkeslerin atası ve önderi kabul ettiği Tığujıko Hacı Kızbeç 28 Şubat 1840 yılında öldürülmüştür. Ölüm yıl dönümünde minnetle anıyoruz... Çerkesya Hareketi

****

Tığuj oğlu (Tığujıko) Şerel`ıko Kızbeç, o zamanlar Adagum Irmağı kıyısında olan Naşha(Нашъхьэ) köyünde 1777 yılında doğdu. Kızbeç, 18. yüzyıl sonları ile 19. yüzyıl başlarında Adıge ülkesinde yaşamış olan yiğitlerden, kahramanlardan biriydi. O dönemin yazarlarından Hangerıye`nin (Хъанджэрые)(*) yazdığına göre, Kızbeç, çocukları Kazaklar tarafından öldürülmüş, çok sayıda yara taşıyor ve yaşı da ilerlemiş olan biriydi. Böyle olmasına karşın, o durmaksızın Ruslara yönelik yağmalama harekâtlarında bulunuyordu (хъункIэкIэ якIущтыгъэ). Anapa`daki Osmanlı kale komutanı Hasan Paşa`nın teşvikiyle  Mekke`ye gitmişti, ancak hacı da olsa, Kızbeç köşesine çekilecek, durulacak olan biri değildi: Son nefesine değin katı ve dizginlenemez bir Şapsığ olarak kalmıştı. Heybetli yapısı, gür sesli, adımları ve bakışlarıyla korku saçan biriydi. Başka bir anlatımla, korkusuz ve boyun eğmez biri olan bu Şapsığ yiğidinin eylemleriyle görünüşü tam bir uyum  oluşturuyordu. Kızbeç`in korkusuz mücadelesi, çağdaşı ve sempatizanı olan kişiler dışında, düşmanları arasında da saygı uyandırıyordu. Kızbeç`in yiğitliği ve başardıkları, günümüzün  kahramanlık örnekleri arasında da değer yaratıyor ve bütün bunlar giderek daha  da bir anlam kazanıyorlar. J. S. Bell, 19 Temmuz 1837 tarihli notunda şunları yazıyor: “…İkinci gün yanımıza gelenler arasında Pşadaköyünde tanışmış olduğum Hacı Kızbeçde vardı. O yaman ve  yetenekli bir  savaşçı, 60 yaşında biri. Yiğitliği ve akınları  ile Ruslar arasında  korku yaratmış olan biri. Yakın, sınır yörelerde yaşayan Rus kadınları, ağlayan çocuklarını onun adını söyleyip  korkutuyor ve susturuyorlar, Rus generalleri Rus otoritesini tanıması ya da barışa yanaşması durumunda, onun tüm isteklerini kabul edeceklerini defalarca Kızbeç`e bildirmiş bulunuyorlar. İmparator (Çar),kendisine  bir resmini göndermesi halinde, kendisine  büyük bir hediye vereceğini söyledi, ama Kızbeç bunların hepsini elinin tersiyle itmiş olan biridir”. 28 Kasım 1824’de casus ve muhbirlerin getirdiği bilgileri Karadeniz Ordusu (Çenemor) Atamanı Albay Matveyev’e bildiren gizli yazısında Tümgeneral Vlasov şöyle diyor: “ Ünlü yağmacı Kızbeç, muhbirlerimizin bildirdiklerine göre, 200 Şapsığ süvarisi toplamış durumda, Orehova Adası ya da Elizavetinskaya köyü (Orta Kuban Irmağı’nın Rus tarafında) taraflarına doğru bir saldırıya geçme niyetindeymiş.” Vlasov, bu bilgiler doğrultusunda, her bir mıntıka komutanın, ne yapmaları gerektiğini bildiriryor… Vlasov, muhbirlerin bildirdiği bilgilere dayanarak, Matveyev`e gönderdiği 8 Kasım 1824 tarihli yazısında da şunları söylüyor: “31 Ekim günü Abzahlar Cebi Irmağı (Джеби) kıyısında bir toplantı yaptılar. Toplantıya ünlü ve soylu Şapsığ haydut (оркъ хъункIакIо) Kızbeç de katıldı. Toplantıda bize saldırma kararı alındı. Kararı uygulamak için, Kızbeç, Afıps Irmağı yukarı yörelerinden başlayarak Şebj Irmağına değin uzanan bir alandaki arkadaşlarına toplanmaları için haber duyurmuş  durumda. Tsafe, Cebi, Akobıj ve Sups ırmakları boylarında yaşayan Abzahlar savaşa hazırlar. Bu kişiler Şapsığlara katılıp Kızbeç komutasında yakında bize saldıracaklardır. Sayıları 1000`i buluyor ve birçok yere eş zamanlı saldırma gibi bir karar almış bulunuyorlar…”  (**) Habejko Canbek`in “Adıgey`in Batı Yöresi Kahramanları” (Адыгеим и ТыгъэкъохьэпIэ лъэныкъо илIыхъужъхэр) adlı kitabında şöyle deniyor: “Ahcaguko Pşıkuy  dışında, Batı Adıgey`de en fazla kahramanlık gösteren kişi “Çerkesya Aslanı”diye adlandırılan Hacı Kızbeç (Tığujıko Kızbeç) idi. Hacı Kızbeç ünlü bir süvari birliği komutanıydı ve düşman topraklarının içlerine dalmaktan kaçınmıyordu. Kazandığı başarılar,  Dağıstan- Çeçenya yöresinde savaşmış olan Hacı Murat`ın başarılarından geride kalır değildir. En büyük başarısı, 1834 yılında Abın Irmağı boyunda yapılan savaşta 700 Adıge atlısı ile 12 000 kişilik koca bir Rus ordusunu dağıtmış olmasıdır. “Çerkeslerin Aslanı”  o sıralar 60 yaşındaydı”. Kızbeç,  önüne geçilemeyen  bir Azrail gibi 40 yılı aşkın bir süre düşmana korku salmaya devam etti, sonunda,  28 Şubat 1840`da altı yerinden yaralı bir vaziyette yaşama veda etti.   Çevirisi Hapi Cevdet Yıldıza Ait yazı, Ç’are Fatim’in 3 Şubat 2012 tarihli Adıge Mak gazetesine hazırladığı yazıdan alınmıştır.   (*)- Hangerıye- Adıge asıllı Rus albayı. Bazı yazıları günümüze kalmıştır.  (**)- 1824 yılında Adıgey (Çerkesya) bağımsızdı. Anapa’da bir Osmanlı paşası bulunuyordu. Buna karşın karşılıklı akınlar olduğu anlaşılıyor. Rusların Çerkesya’ya yönelik istila niyet ve hazırlıklarının  bulunduğunu anlıyoruz.   ÇH-Haber Merkezi